Para Politikası

Para politikası: Merkez Bankası’nın fiyat istikrarı hedefine ulaşmak için uyguladığı açık piyasa işlemleri, politika faizi oranı ve zorunlu karşılıklar oranı politikalarının bütünüdür.

Merkez Bankası ve para politikası denildiğinde akla üç politika bileşeni gelir:

(1) Faiz politikası,

(2) Açık piyasa işlemleri (APİ),

(3) Karşılıklar politikası.

Bankalar, gün sonunda ellerinde kalan fazla parayı Merkez Bankası’na yatırır ya da gün sonunda hesapları açık kalmışsa o kadar parayı Merkez Bankası’ndan borç alırlar. Bu borç alışverişinin Merkez Bankası’nca belirlenmiş faizleri vardır. Bence Merkez Bankası’nın piyasaları etkilemekte kullandığı asıl faiz budur. Bunun yanı sıra Merkez Bankası bankaların likidite akımı sorununun çözümü için onlarla repo işlemleri yapar ve bu işleme faiz uygular. Bu faizler bankaların maliyetini etkilemek suretiyle piyasada oluşacak faizler üzerinde etkili oluyor. Para politikasının faiz etkisi de bu şekilde ortaya çıkıyor.

Para politikasının ikinci aracı olan APİ işlemleriyle Merkez Bankaları, ellerinde tahvil bulunduranlardan tahvil satın alarak ya da kendi elindeki tahvilleri piyasaya satarak piyasadaki likiditeyi denetler ve bu yolla ekonomide etki yaratır. Merkez Bankaları, bankaların kabul ettiği mevduatın bir bölümünü kendisine yatırmasını ister. Bu yolla açılabilecek kredi miktarını düşürür. Ekonominin aşırı canlı olduğu hallerde karşılık oranı artırılır, tersi hallerde ise karşılık oranı düşürülür.

Karşılıklar tek bir oran olabileceği gibi farklı mevduata farklı oranlar biçiminde de uygulanabilir. İşte para politikası dediğimiz şey bu üç enstrümanı kullanarak para miktarını etkilemek ve bu yolla da genel olarak ekonominin gidişatını etkilemek, özel olarak da fiyat istikrarını sağlamaya çalışmaktan ibarettir.