Döviz, Kambiyo, Kur, Parite

Döviz, yabancı paralara verilen addır. Kambiyo da aynı anlam da kullanılır. Örneğin ABD doları, Euro ya da Japon yeni bizim açımızdan dövizdir. TL de bir Amerikalı açısından dövizdir.

Kur, bir ülke parasının yabancı paralara karşı olan değeridir. Parite de aynı anlamda kullanılır. Örneğin TL’nin dolar kuru 2,25 denildiğinde, 1 doların 2,25 TL ettiği ifade edilmiş olmaktadır.

Bir ülkenin yabancı paralara karşı değerini belirlemekte kullanılan iki temel yöntem vardır:

1) Sabit döviz kuru yöntemi.

2) Dalgalı döviz kuru yöntemi.

Sabit döviz kuru yöntemi uygulamasında ülke parasının yabancı paralara karşı değeri bir kamu otoritesi (genellikle Merkez Bankası) tarafından belirlenir. Değişiklik gerekiyor­sa bunu da söz konusu otorite yapar ve ilan eder. Bu yöntem geçmişte yaygın şekilde uygulanıyordu.

Türkiye, 1980’lerin ortalarına kadar bu yöntemi uyguladı. Dalgalı döviz kuru uygulamasında ülke parasının yabancı paralar karşısındaki değeri, tıpkı diğer mallarda olduğu gibi arz ve talep koşulları tarafından piyasada belirlenir. Örneğin dolara talep artmışsa dolar kuru yükselir, ülkeye euro girişi yani arzı artmışsa o zaman da euro kuru düşer. Dalgalı döviz kuru bu kadar serbest olarak uygulanmamakta, Merkez Bankalarının zaman zaman müdahaleleri söz konusu olmaktadır.

Örneğin TL, dolara karşı hızlı bir değer kazanımı içine girmiş ve bu gidiş ithalatı artırmak, ihracatı düşürmek yoluyla cari açığı artıracak bir eğilim kazanmaya başlamışsa, Merkez Bankası devreye girerek duruma müdahale edebilmektedir. Ya da tersine, TL dolara karşı hızlı bir değer kaybı içine girmişse, bu gelişme enflasyonu yukarı çekebileceği için, Merkez Bankası devreye girerek dolar kurunu düşürmek amacıyla dolar satışı yapabilmektedir